ديواري از عشق

افسانه ها مي گويند اين ديواره را فرهاد كوه كن به عشق شيرين حكاكي كرده است اما وجود سطح ناصاف و سكوهاي روي ديواره نشان مي دهد كه كار حكاكي اين صفحه به دلايل نامعلومي نيمه كاره مانده است . بزرگ ترين ديواره تراشيده شده جهان ، 30 متر ارتفاع و 200 متر عرض دارد . «بيستون در گذشته به بغستان معروف بوده ، بغ در ادبيات كهن و ايران باستان به معني خدا و ستان به معني جايگاه بوده است . اين واژه در ادبيات با ايجاد تغييراتي به مرور زمان از كلمه بهستان ، بهستون به بيستون تغيير پيدا كرده است.» اينها را عليرضا مرادي ، كارشناس ميراث فرهنگي كرمانشاه مي گويد . به گفته او ،‌بيستون نام كوهي است كه در حدود 25 كيلومتري شرق كرمانشاه قرار دارد . اين كوه كه به صورت ديواره صخره اي است ، طبق محاسبات كارشناسان عمرش به دوران چهارم زمين شناسي بر مي گردد ؛ كوهي كه جزو كوه هاي جوان كشور به شمار مي آيد. «اين كوه در طول مدت دوران تاريخ بشر مورد توجه قرار گرفته و تقريبا از تمام دوران ها آثاري را در دل خود جا داده است . يكي از اين آثار، كتيبه بيستون است.» كتيبه بيستون به عنوان هشتمين اثر ايران به ثبت آثار جهاني رسيده است . در 300 متري اين كتيبه هم سكويي به صورت تلي از خاك يا همان تپه و سنگريزه به طول 80 متر وجود دارد كه با شيب تندي حدود 15 متر به زمين هاي اطراف منتهي مي شود. در واقع در جلوي اين سكوي خاكي ، دياري به طول 150 متر به چشم مي خورد. مرادي مي گويد : «مردم با وجود افسانه هايي كه پدران و مادرانشان براي آنها تعريف كرده اند ، تصور مي كنند اين اثر كار فرهاد سنگ تراش است كه از عشق شيرين ، بانوي دربار خسرو پرويز ، كوه را همانطور كه فردوسي ، نظامي و الماس خان كندوله اي در اشعارشان آورده اند ، تراشيده است.» اين ديوار با استفاده از لوح هاي سنگي تراشيده و سنگ هاي شكسته شده كه به لاشه سنگ معروف هستند ، با ملات گچ ساخته شده اند . روي برخي از بلوك هاي سنگي اين ديواره ، علائمي به چشم مي خورد كه كار دست سنگ تراشان ساساني است . «شما مي توانيد روي اين صفحه تراشيده شده ، اثر قلم هاي سنگ تراشان و همچنين گودي هاي مخصوص قرار دادن گوه هاي چوبي ـ قلم هاي چوبي ـ كه براي برش سنگ ها به كار گرفته مي شده اند را به راحتي ببينيد .» در قسمت بالاي اين ديواره ، سقفي وجود دارد كه عرض آن به دو و نيم متر مي رسد. اما علت ساخت اين سقف چه بوده را عليرضا مرادي اين طور بيان مي كند كه «قلم تراشان اين سقف را براي اين ايجاد كرده بودند كه در زمان بارندگي مانع نفوذ آب روي صحفه يا ديواره مي شده است . » در داخل راهروي زير سقف نيز تعدادي برجستگي سنگي به چشم مي خورد كه از آنها براي مهار داربست ها استفاده مي كرده اند . در دامنه اين صفحه تراشيده و روي صفحه خاكي هم حجم زيادي از بلوك هاي سنگي ، سنگ هاي جدا شده از كوه ، ساقه ستون و پايه ستون هاي نيمه كاره وجود دارد. هنوز علت دقيق ساخت اين ديواره معلوم نشده اما عده اي از باستان شناسان بر اين باورند كه هدف از تراشيدن اين صفحه ، نوشتن و به تصوير كشيدن يك واقعه تاريخي مهم بوده كه توسط خسروپرويز، شاه ساساني ايجاد شده است . در هر صورت اين ديواره تراشيده شده ، در حقيقت بزرگ ترين صفحه تراشيده شده تاريخي جهان است كه بنا به اسناد و مدارك موجود در 1400 سال پيش تراشيده شده است .
منبع:همشهري سر نخ،ش 83 .